Met Michael Dingsdag op de bank en Xavier Mbuyamba weer gewoon in het elftal liet FC Volendam vanuit een gesloten verdediging zien dat er best wat te halen valt in de eredivisie dit seizoen. Er volgt nog een wedstrijd, uit tegen SC Heerenveen. Mocht FC Volendam daar de volle winst weten te pakken, dan is de schade die door de desastreuze keuzes van het Team Jonk is opgelopen nog te overzien.
FC Volendam staat ook sportief op een dieptepunt
De sfeer in de laatste weken van de vorige competitie was fantastisch. Vooral wanneer een beslissende goal in de slotminuten viel. Wat was het genieten! De wijze waarop het elftal zich in januari herpakte en het kolkende stadion meekreeg, was indrukwekkend. FC Volendam had zich voor het eerste sinds de promotie van 1987 langer dan een seizoen gehandhaafd in de eredivisie. Voor een klein dorp als Volendam een unieke prestatie. Geen plek in Nederland kan zo’n sportgeschiedenis schrijven. Een felicitatie aan de mannen die dit voor elkaar gekregen hebben, was op zijn plaats. Een euforisch gevoel, maar de degradatie van Jong Volendam uit de tweede divisie trok een niet te negeren streep door het feestgevoel. En succes in het verleden geeft geen garantie voor de toekomst. Achter de schermen kon Team Jonk maandenlang ver vooruitdenken om FC Volendam een lang verblijf in de eredivisie te kunnen garanderen. Dat pakte niet goed uit. Het voortbestaan van FC Volendam als gezonde club werd in de waagschaal gelegd.
In de voorbije week ontbrandde er een interne strijd over de toekomst van FC Volendam. De landelijke media lustten er pap van. Na het dispuut over de gepubliceerde cijfers en de daaraan gekoppelde verliespost van ruim drie miljoen leek dat het grootste pijnpunt te zijn. In de media werd echter volstrekt voorbijgegaan aan de stand op de ranglijst en de keuzes van de technische staf die daaraan ten grondslag lagen. FC Volendam staat op de achttiende plaats en speelde met een onervaren niet eredivisiewaardige selectie volgens de principes van Cruyff, waarvoor deze spelers de kwaliteit missen. Team Jonk heeft keuzes gemaakt die op het veld door geen enkel elftal kunnen worden waargemaakt. Dat heeft een aantal oorzaken.
De Jeugdopleiding van FC Volendam is geruïneerd
Waar het technisch beleid sinds de invoering van de voetbalpiramide in 2016 gericht was op het zo hoog mogelijk spelen van alle jeugdelftallen om de doorstroming naar het eerste elftal optimaal te kunnen maken, is in de afgelopen vijf jaar sinds het aantreden van Team Jonk in alle opzichten voorbijgegaan aan het bestaansrecht van een kleine club als FC Volendam. Met een uitgekiende jeugdopleiding heeft de club de toekomst in eigen handen en is er voor voetballen op het hoogste niveau voor elke doorstromende jeugdspeler altijd een grote kans. FC Volendam beantwoordde daar volledig aan. Jong Volendam was de kroon op die visie. Door zich in te schrijven in de voetbalpiramide in 2016, samen met clubs als Sparta Rotterdam, Almere City FC, FC Twente, FC Groningen en Vitesse, kregen de spelers (tot 23 jaar) die nog niet rijp waren voor het eerste elftal een competitie van echt mannenvoetbal. In dat eerste jaar speelde Jong Volendam in de derde divisie tegen IJsselmeervogels, Quick Boys en Scheveningen en handhaafde zich. Net voor corona werd Jong Volendam in 2019 kampioen in de derde divisie-zondag. Promotie naar de tweede divisie volgde. Een ideale kraamkamer voor de ontwikkeling van de spelers. De twee volle coronajaren verbloemden wat er rondom Jong Volendam gaande was. Wie Jong Volendam het vorige seizoen gevolgd heeft, kon met eigen ogen zien welk belang Team Jonk hechtte aan behoud van dat niveau. Elke week werd er in een andere opstelling gespeeld, bijna veertig spelers werden ingezet, vanaf amper zestien jaar oud. Jongetjes tegen mannen. Jong Volendam was niet van belang. Het degradeerde naar de troosteloze Onder-21 competitie op de zaterdagmiddag, waar het intussen opnieuw degradeert. Twee niveaus lager binnen een kalenderjaar. Het uitgangspunt bleek te zijn, dat als het goed gaat met het eerste elftal, de hele rest daaronder daaraan ondergeschikt is. Dat was in de hele jeugdopleiding te zien.
Cultuuromslag leek de oplossing
Tot 2019 speelden alle jeugdelftallen op een na op het hoogste niveau en deden daarin elk jaar goed mee. Ook de trainersstaf zat perfect in elkaar. Meer dan een handvol trainers werd in de jaren tot 2019 bij FC Volendam losgeweekt door AZ op grond van hun kwaliteit die ze bij FC Volendam getoond hadden. De staf in Wormerveer had heel vaak gezien dat het hoofd jeugdopleidingen van FC Volendam (Richard Stricker, Misha Salden, Stanley van Kesteren) de zaakje goed voor elkaar had. Acht trainers werden gevraagd een stapje hogerop te maken. De jeugdopleiding van FC Volendam was een echte springplank voor veel jonge trainers. In de jaren daarna is het bergafwaarts gegaan. Jong Volendam gedegradeerd en geen enkel jeugdelftal meer op een acceptabel niveau.
Omdat in 2018 promotie naar de eredivisie uit zicht leek te raken, moest er een cultuuromslag plaatsvinden. In 2013 en 2015 stond FC Volendam nog in de finale van de play-offs tegen Go Ahead Eagles en De Graafschap. Twee keer mislukte de opstap naar de eredivisie. De vooruitzichten werden er daarna niet beter op. Het moest en kon anders, zo werd voorgehouden.
Wim Jonk werd door Jan Smit en Kees Keje Molenaar gevraagd trainer te worden van FC Volendam. Dat had nogal wat voeten in aarde, maar uiteindelijk wisten de twee initiators met deze opzet succes te boeken. Wim Jonk kwam naar Volendam en nam zijn hele Team Jonk mee. Wie daarvan meer wil weten googelt https://teamjonk.com. Het is opgericht in 2016 en in Volendam gevestigd in de Van Baarstraat. Voor meer informatie kan ook gekeken worden op Team Jonk Football Development BV. Gevestigd op de Boezelgracht.
Uitgangspunt was een meerjarenplan, het Plan Cruyff, met promotie binnen drie tot vijf jaar als doel. In het eerste jaar hoorde daar Sipke Hulshof ook bij en speelde FC Volendam soms oogstrelend voetbal. Er volgde geen promotie. In het tweede jaar hield het voetbal niet over. Na de komst van Robert Mühren, Damon Mirani en Darryl van Mieghem in het derde jaar bleek FC Volendam in staat zonder oogstrelend voetbal promotie af te dwingen. Met kostbare gehuurde spelers, die bij vertrek nul euro opbrachten. Filip Stankovic, uitstekende keeper, was gehuurd en ook het grote talent Gaetano Oristanio en Francesco Antonucci waren gehuurd. Uit de eigen jeugdopleiding van voor 2019 spelen nog Brian Plat en Calvin Twigt in FC Volendam. Vrijwel alle spelers in de selectie dit seizoen zijn van buiten binnengehaald.
FC Volendam is een lege huls geworden
De vraag is welke sportieve waarde de aanpak opleverde tot nu toe. Mickey van der Ven en Derry John Murkin werden verkocht. Henk Veerman en Darryl van Mieghem werden als te mondig geloosd naar ADO Den Haag. Er is geen opbrengst van de nieuwe aanpak te verwachten. Integendeel. De jeugdopleiding is verworden tot een lege huls. Het scoutingapparaat scoort hoog op de graadmeter van inclusieve diversiteit. Maar niet op de peilstok die richting geeft aan een sterke toekomst vanuit de eigen jeugd. In de afgelopen maanden is met veel bravoure gekoketteerd met de opzet, zoals die nu gekozen is. In de Jozef in maart werden de aanwezigen getrakteerd op een Goudmijn. De nieuwe jeugdopleiding van FC Volendam is een Goudmijn voor de toekomst, zo werd betoogd. Daar zijn flink wat kanttekeningen bij de maken. Dat de samenwerking met de voetbalacademie van de RKAV Volendam tot een grote opbrengst zal leiden, heeft nog geen tekenen gegeven die dat bewijzen. Op zijn minst mogen hier dikke vraagtekens bij gezet worden in de huidige opzet. Ook aan de begeleiding van de jeugdspelers kleven wat haken en ogen. Er is gekozen voor zelfsturende kwaliteit. Aleid Truiyens schreef in de Volkskrant op 23 mei dat zelfsturend en ontdekkend leren niet werkt. Pubers hebben begeleiding nodig. Volwassen worden gaat met vallen en opstaan gepaard, maar niet zonder meebewegen van bovenaf.
De huidige opzet van de jeugdopleiding is goed te vergelijken met de opzet van de Montessorischolen. Zet drie geboortejaren in een groep en laat ze elkaar versterken en van elkaar leren. FC Volendam heeft gekozen voor een onderbouw tot 12 jaar, een middenbouw tot 15 jaar en een bovenbouw tot 18 jaar. Die spelers gaan per spelersgroep elke week in een grote bingomolen en horen dan aan het eind van de week of ze überhaupt en in welk elftal ze spelen. Geen elftal is elke week hetzelfde. Er wordt de spelers een enorme verantwoordelijkheid gegeven, die niet elke dag tot onbesproken gedrag leidt. De resultaten van de wedstrijden geven de spelers geen zelfvertrouwen. Er zijn heel veel gênante uitslagen geboekt waar een talentvolle speler niet mee wil thuiskomen. Als een elftal onderaan bungelt en de uitslag vaak op voorhand voorspelbaar is, geeft dat de spelers weinig zelfvertrouwen. Al die degradaties zijn niet zo moeilijk uit te leggen.
Er is nog een ernstig nadeel dat kleeft aan deze methologische keuzes van het Team Jonk. Goede spelers kunnen elkaar steeds beter maken. Als goede spelers moeten samenspelen met spelers die het niveau niet aankunnen, wordt de kwaliteit van de betere spelers per week omlaaggehaald. Uit jeugdelftallen met onvoldoende kwaliteit zal nooit een goede spelers boven het niveau uitkomen. De huls die als kruit moet dienen voor de aanvoer van spelers voor het eerste elftal, wordt al leger op die manier.
Nieuwe jeugdspelers die in de aanloop naar een nieuw seizoen benaderd worden om in de jeugdopleiding van FC Volendam te komen spelen, en vaak ook al benaderd zijn door Ajax, AZ, SC Heerenveen of FC Utrecht, zullen zich niet zo gauw laten verleiden om in Volendam in de tweede, derde of vierde divisie te moeten gaan voetballen. Het visitekaartje dat FC Volendam met de eigen jeugdopleiding tot 2019 afgaf, is totaal verfomfaaid. Andersom gebeurt nu eerder. De paar talenten die in de eigen voetbalacademie lopen, worden eenvoudig verleid proefwedstrijden bij Ajax en AZ te komen spelen. De jongste talenten spelen al lang op de Kalverhoek of Toekomst.
Dus ook bij de RKAV Volendam krabben ze zich ondertussen flink achter de oren. Wie de selectie van Zaterdag-1 nader beschouwt, ziet dat vrijwel alle spelers een flink deel van de opleiding binnen FC Volendam doorlopen hebben. Spelers die bij FC Volendam afvielen in het verleden, kwamen uit de eigen regio, meestal uit Volendam zelf. De overstap naar RKAV Volendam was vrijwel altijd vanzelfsprekend. Van de huidige selectiespelers in de top van de jeugdopleiding van FC Volendam komt bijna geen enkele speler meer uit Volendam. Spelers die de afgelopen jaren door de huidige scout aangedragen zijn en niet op het juiste niveau leken mee te kunnen, zijn allemaal weer naar hun oude club teruggegaan. Als zich dit zo voortzet, is de instroom voor de RKAV Volendam vanuit FC Volendam nul, wat kwalijk is voor de amateurs om op dit prachtige niveau te kunnen blijven spelen. Het team Jonk heeft het voortbestaan van de Volendammer voetbalcultuur onder de mottenballen gestopt.
Het kapitaal dat FC Volendam door transfers zou kunnen verdienen in de nabije toekomst, moet binnengebracht worden door de verkoop van spelers als Gijs Smal, Joey Veerman, Derry John Murkin en Mickey van der Ven. Als dan onder de streep opgeteld wordt, wat de club er rijker van geworden is, is dat hele bedrag te danken aan een homogene jeugdopleiding zoals die tot 2019 bestond. Voor de spelers die nu elders spelen, krijgt FC Volendam bij doorverkoop steeds weer de jeugdopleidingsvergoeding. Frenkie de Jong heeft zo Willem II en RKC Waalwijk rijk gemaakt. In de opzet zoals Team Jonk die geconstrueerd heeft rondom de jeugdopleiding zijn vooralsnog geen tekenen van kans op winst uit verkoop. Als FC Volendam geen spelers meer kan putten uit de eigen jeugdopleiding om het eerste elftal sterk te maken, krijgt het de statuur van een club als Telstar. Dat is toch wat anders dan wat FC Volendam groot gemaakt heeft, doorstroming uit de eigen jeugd.
Hoe nu verder in de eredivisie?
In 2022 stelde Sparta Rotterdam al heel vroeg Maurice Steyn aan als nieuwe trainer. Hij zorgde er vanaf het vroege voorjaar voor, dat er voor het seizoen 2022-2023 een reeks nieuwe spelers gescout was, die meekonden in de eredivisie. Het resultaat heeft zich laten zien. Wat een mooi seizoen draaiden de Rotterdammers. FC Volendam haalde op de valreep Carel Eiting. Daar kwam dan al snel Xavier Mbuyamba bij, met wie FC Volendam een echt aardig talent binnenhaalde. Maar dat was het dan ook wel. Met vrijwel dezelfde selectie waarmee FC Volendam na een beslist niet schitterend eerste divisieseizoen ging het de eredivisie in. In het promotiejaar werd FC Volendam geen kampioen, haalde geen enkele periodetitel en de trainer werd geen enkele periode uitgroepen tot de beste trainer. Met name Carel Eiting zal zijn ogen uitgekeken hebben die eerste drie maanden. Waar ben ik in beland?
Sinds het aantreden van Frans ten Berge als nieuwe directeur werd een media-offensief opgezet om de aanhang van FC Volendam voor te bereiden op de nieuwe weg die ingeslagen moest worden. Er wordt gekoerst richting een besloten vennootschap. „Een voetbalclub is geen normaal bedrijf. We hebben een operationele begroting en een transferbegroting. Een betaald voetbalorganisatie plant gemiddeld een operationeel verlies van twaalf procent op de begroting. Het is niet ongebruikelijk dat een club in groei een operationeel verliest raamt. Dat doen wij ook, daar is niets vreemds aan. De vraag is: hoeveel risico wil je nemen en wat verwacht je?” (Frans ten Berge, Dagblad Waterland 25 mei 2023).
Wij zijn Volendam en geen club uit de top van het linker rijtje en hebben geen rijtje multinationals die aan de club verbonden zijn. Transferbedragen kan je uitgeven als je ze hebt ontvangen. Als je operationele begroting niet scherp handhaaft en transferbegroting niet haalt kom je snel in de problemen. Zo is inmiddels gebleken.
De accountant van FC Volendam fronste ongetwijfeld de wenkbrauwen toen hij dit interview met Frans ten Berge las. Er is een operationele schuld opgebouwd ruim drie miljoen Door niet te degraderen komt er weer eredivisie-TV-geld binnen, maar niet om daarmee de mooie man uit te hangen. Het heeft er alle schijn van dat binnen het beleid van FC Volendam een sportief piramidespel gespeeld wordt. Zolang van onderen geld binnenkomt, kan het bovenin uitgegeven worden. FC Volendam heeft echter bovenin een kop opgebouwd die geen gelijke tred hield met de onderkant. De club heeft inmiddels vier directeuren. Een mediastaf op de loonlijst die niet zou misstaan bij de top-5 in de eredivisie. De lange loonlijst van werknemers in de jeugdopleiding loopt niet parallel met de prestaties van de jeugdopleiding. Ook de kantoorbezetting gaat de grootte van een club als FC Volendam ver te boven. Het Team Jonk (Wim Jonk, Ruben Jongkind en Jasper van Leeuwen e.a.) zit er ook niet voor het salaris van Jan Modaal. Er gaat veel te veel geld uit, dat in de normale begroting niet afgedekt kan worden. Daarvoor is een oplossing bedacht. FC Volendam moet een BV worden. Wie echter goed om zich heen kijkt en een klein beetje in de geschiedenis duikt, ziet dat die BV een schone schijnoplossing is. Het meest duidelijk maakte Fortuna Sittard. Zij waren in zee gegaan met Principion van de Turk Atilla Aytekin, een holding die voortgekomen is uit Azerion. FC Volendam doet ook zaken met Azerion, getuige de app die gelanceerd werd. Zowel de AFM als de KNVB weigerden de voorstellen van Fortuna Sittard goed te keuren. Hoe dat uitpakte, werd al zichtbaar in het vertrek van Burak Yilmaz bij Fortuna Sittard. De club uitleveren aan externe financiers is de doodsteek van de club. De Doyenconstructie van Munsterman en FC Twente hebben de KNVB de ogen geopend. Kijk naar hoe het Vitesse (na het Russische avontuur) en ADO Den Haag (na het Chinese avontuur) is vergaan. Willen we dat ook voor FC Volendam? Er zal een extern bureau in de arm genomen worden. Als even in de archieven van FC Volendam gedoken wordt, kan gelezen worden wat de sportexpertisebureaus Hypercube en Triple Double al een paar keer geanalyseerd hebben. De kosten van een nieuw extern bureau kunnen bespaard worden. Het toeschouwerspotentieel van FC Volendam ligt half in het water van de Markermeer en tussen AZ en Ajax. Het verdienmodel van FC Volendam heeft grenzen en vraagt creativiteit om een gezonde toekomst te garanderen. Externe financiers geven geen garantie. Dat zijn net als trainers en bestuurders passanten. Clubs als RBC, Veendam, AGOVV, Haarlem zijn failliet gegaan met schulden tot 1 miljoen.
De Raad van Commissarissen is er zich ervan bewust dat FC Volendam gezond moet blijven. Het is geen investeringsvehikel voor beleggers. Het is ook geen winkel waarin intern nog een winkel gerund kan worden. Dat gaat ten koste van de integriteit en de sportieve belangen. Wie daar niet de vinger aan de pols houdt, vermoordt de club. De voorwaarden waaronder Team Jonk van start mocht gaan zijn nog eens goed onder een vergrootglas gelegd.
Het sportieve dal was voorspelbaar
Natuurlijk zat Jasper van Leeuwen niet stil in de zomermaanden. Het mediateam van FC Volendam hield op de eigen site heel goed bij welke talenten en soms zelfs ervaren spelers gestrikt werden om FC Volendam naar een hoger plan te tillen. Dat waren:
Bram van Driel. Jasper van Leeuwen: hij voorziet het middenveld van (Jong) FC Volendam van explosiviteit en heeft een oog voor een splijtende pass. De achttienjarige Van Driel komt over van FC Utrecht en speelde daarvoor in de jeugdopleiding van Ajax en AFC’34. De creatieveling, die op meerdere posities op het middenveld uit de voeten kan, beschikt over een goede versnelling en schuwt daarnaast de duels niet.
Garang Kuol Technisch directeur Jasper van Leeuwen was verheugd met de komst van de multifunctionele aanvaller. “Garang stond al langer hoog op onze lijst, en nu was het moment dat we een goede oplossing konden vinden met Newcastle. Hij is een zeer getalenteerde aanvaller die op meerdere posities uit de voeten kan en dingen toe kan voegen aan ons spel. Vooral zijn diepgang en directheid naar de goal zijn wapens die wij goed kunnen gebruiken. Garang is technisch vaardig en snel, en heeft ook oog voor zijn medespelers. Al met al zijn wij heel blij met zijn komst en we kijken uit naar weer een mooi ontwikkelingstraject.”
Luke le Roux Technisch directeur Jasper van Leeuwen was verheugd met de komst van de multifunctionele middenvelder. “Luke is het type speler dat wij al langere tijd zoeken om ons middenveld te complementeren. Hij speelt primair vanuit de controle, maar kiest ook zijn momenten om zich met de aanval te bemoeien. Luke staat fysiek zijn mannetje, heeft veel dynamiek, is vaardig aan de bal en heeft een goed spelinzicht. De beste samenvatting is een allround en box-to-boxmiddenvelder.” “Luke heeft zich in Zweden stapsgewijs ontwikkeld tot een uitstekende speler, die inmiddels ook international van zijn land is. Dat hij nu naar Volendam komt is echt een kwaliteitsinjectie voor ons team. Daarnaast zit er ook nog veel rek in Luke, dus we kijken uit naar een mooi nieuw ontwikkelingstraject.”
Zach Booth Technisch directeur Jasper van Leeuwen was blij met het vastleggen van de talentvolle Amerikaan. “Zach is een interessante speler met veel potentie. Hij is multifunctioneel inzetbaar: naast aanvallende middenvelder kan hij ook goed uit de voeten op de vleugels, en zelfs als valse spits. Zach is technisch vaardig, slim, behoorlijk explosief en heeft een goed gevoel voor de ruimtes. Hij is nu toe aan een volgende stap en dat plaatje past hier goed. Zach is nog jong en kan en moet zich uiteraard nog op veel onderdelen ontwikkelen, maar we verwachten een mooie groeicurve waardoor hij zeker van waarde gaat zijn.”
Robin Maulun Technisch directeur Jasper van Leeuwen was verheugd met de versterking van het middenrif. “Het aanvallende gedeelte van ons middenveld was na het vertrek van Franco, Gaetano en Walid een groot aandachtspunt. De komst van Robin is daarom belangrijk en volgens ons ook noodzakelijk.” Van Leeuwen benoemt de kwaliteiten van de Franse aanwinst. “Robin is een technisch vaardige en creatieve middenvelder, met goed oog voor de ruimtes vooral tussen de linies. Hij is in staat onze aanvallers te voeden en ook zelf rendement te halen. Robin is natuurlijk een ervaren speler, wiens ontwikkeling vorig jaar stokte door blessures. Hij zal nu dus ook even tijd nodig hebben voor hij qua fitheid weer is waar hij kan en moet zijn. We gaan er alles aan doen om Robin hierbij te helpen en verder door te ontwikkelen richting zijn maximale potentie.”
George Cox Technisch directeur Jasper van Leeuwen was blij met de langere verbintenis. “Na Derry John Murkins vertrek was de linksbackpositie uiteraard een prioriteit voor ons. Het heeft even geduurd, maar we zijn heel blij dat we nu met George een goede vervanger hebben kunnen aantrekken. De Eredivisie kent voor George weinig geheimen en ook qua speelstijl is dit een logische match. George is een vaardige en bovenal intelligente speler, die positioneel sterk is en logische dingen doet aan de bal. Hij is proactief in de duels en de coaching, durft vooruit te verdedigen en heeft door zijn traptechniek normaliter ook een bijdrage in aanvallend opzicht. Al met al is George het type speler dat ons elftal sterker maakt en andersom kijken wij er naar uit om hem de komende jaren verder te ontwikkelen.”
Het publiek heeft kunnen zien wat zij hebben bijgedragen aan de punten die FC Volendam wist te vergaren. De onverwoestbare energie van de Hekside in de thuiswedstrijden laat voelen dat er nog vertrouwen is in een goede afloop. Diezelfde Hekside laat echter in de animo voor de uitwedstrijden zien wat er echt geloofd wordt. Het aantal buskaartjes is gehalveerd, een veeg teken. Wellicht kan een overwinning in SC Heerenveen een boost betekenen voor het elftal en het technisch management.
In de winterstop is de Raad van Commissarissen aan zet. FC Volendam moet uit het sportieve dal omhoog. Wie gaat die kar trekken, hoe gaat de selectie eruit zien, krijgt de jeugdopleiding andere contouren? Er is heel veel werk aan de winkel. Financieel is er weinig armslag, de miljoenen die in het verschiet liggen, zijn door de carte blanche die Jan Smit en Kees Keje Molenaar aan het Team Jonk gaven, allang uitgegeven.
Tekst: Cor Tol – met dank aan www.volendam.nl
Foto’s: Rob Lezer